در این مقاله از آنومالی های رایج و مشکلات رحم خواهیم گفت.
- نوجوانی که به تازگی به سن بلوغ رسیده و چرخه های قاعدگی اش شروع شده با علائم درد حاد به پزشک مراجعه می‌کند!
- خانم 30 سالهای که قصد باردار شدن دارد، چندین بار سقط جنین را تجربه می‌کند!
- پزشکی که بیمار را برای یک بیماری نامرتبط درمان می‌کند، یک ناهنجاری زنانه بدون علامت در رحم را کشف می‌کند!
- اینها برخی از راه‌هایی هستند که ناهنجاریهای مولری ممکن است خود را نشان دهند.
ناهنجاریهای مادرزادی
در کنار نادر بودن این اختلال، تنوع بسیار زیاد ناهنجاریهای مولری می‌تواند فرآیند شناسایی آنها را پیچیده کند و به‌طور قابل توجهی ارائه درمان مناسب را به تأخیر بیندازد.
ناهنجاری مولرین چیست و در چه مرحله‌ای ایجاد می‌شود؟
همانطور که جنین در رحم مادر در حال رشد است، مجاری مولرین به دو لوله تبدیل می‌شود که به سمت لگن حرکت می‌کند و رحم، دهانه رحم و بخشی از واژن را تشکیل می‌دهد. انواع ناهنجاری‌ها می‌توانند در طول این فرآیند رخ دهند، که نتایج آن اغلب یا در دوران نوجوانی یا زمانی که یک زن در تلاش برای باردار شدن است، کشف می‌شود. شایع‌ترین ناهنجاری مولرین سپتوم رحم یا سپتوم واژن است.
ناهنجاریهای مادرزادی رحم در کمتر از 5 درصد از زنان رخ می‌دهد، اما در 25 درصد از زنانی که سقط جنین و یا سابقه زایمان نوزادان نارس داشته‌اند، دیده شده است.
انواع ناهنجاری های مادرزادی رحم چیست؟
انواع ناهنجاریهای مادرزادی رحم عبارتند از:
رحم سپتوم دار : در این ناهنجاری رحم از بیرون کاملاً طبیعی به نظر می‌رسد اما از داخل توسط سپتوم به دو نیمه با اندازه و ضخامت متفاوت از هم جدا شده است. بنابراین دو حفره آندومتر وجود دارد.
برای افتراق رحم سپتوم دار از رحم دوشاخ معمولاً انجام ام آر آی یا سونوگرافی واژینال سه‌بعدی ضرورت دارد.
ناهنجاری رحم سپتوم دار سبب کاهش باروری و همچنین افزایش خطر پیامد های نامطلوب حاملگی شامل سقط جنین، زایمان زودرس و نمایش غیر طبیعی جنین می‌شود.
رحم سپتوم دار شایع‌ترین ناهنجاریهای تشخیص داده شده است و 45٪ موارد ناهنجاریهای مولرین را تشکیل می‌دهد.
رحم دو شاخ : در این ناهنجاری رحم دارای یک فرورفتگی یا شیار خارجی است که رحم را دو حفره آندومتر تقسیم می‌کند. دو نیمه رحم ممکن است تقریباً از هم جدا شده باشند اما در قسمت پایین بهم متصل هستند.
تمایز رادیولوژیک رحم دوشاخ از رحم سپتوم دار بسیار حائز اهمیت است چون رحم سپتوم دار قابل درمان است.
در زنانی که مبتلا به ناهنجاری رحم دوشاخ می‌باشند، میزان سقط جنین، زایمان زودرس و نمایش غیر طبیعی جنین افزایش می‌یابد.
رحم کمانی : در این آنومالی رحم طبیعی به نظر می‌رسد، اما سطح داخلی حفره آندومتر یک شیار کم عمق 1 سانتی‌متر یا کمتر را نشان می‌دهد.
وجود رحم قوسی در اکثر موارد باعث ایجاد عارضه خاصی نمی‌گردد اما در مواردی می‌تواند سبب افزایش خطر سقط جنین در سه ماهه دوم، زایمان زودرس و نمایش غیر طبیعی جنین شود.
تک شاخ : یکی از ناهنجاریهای رحمی است که در آن فقط نیمی از رحم تشکیل شده است و اغلب فقط یک لوله رحمی وجود دارد و در صورت وجود هر دو لوله، لوله رحمی دوم تکامل نیا‌فته و کوچکتر است.
۴۰ درصد زنان مبتلا به اختلال رحم تک شاخ دچار ناهنجاریهای کلیوی هستند.
از عوارض رحم تک شاخ می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- سقط در سه ماهه اول و سه ماهه دوم، نمایش‌‌های غیر طبیعی جنین، محدودیت رشد جنین، مرگ جنین، پارگی پیش از موعد پرده‌‌های جنینی و زایمان زودرس!
- اختلال جریان خون رحمی، نارسایی سرویکس و کوچک‌بودن حفره رحمی، عوامل زمینه ساز این خطرها هستند.
رحم دیدلفیک یا دوگانه
یکی دیگر از ناهنجاریهای رحمی، رحم دوگانه می‌باشد که در اثر فقدان کامل اتصال دو مجرا به وجود می‌آید که سبب ایجاد دو نیم رحم مجزا، دو سرویکس مجزا و معمولاً دو واژن مجزا می‌شود.
- در جریان معاینه لگن، با شناسایی سپتوم طولی واژن و وجود دو سرویکس، به احتمال وجود این سندرم می‌توان مشکوک شد.
همچنین عوارضی که در اثر وجود رحم دوگانه برای بیمار به وجود می‌آید مانند خطر سقط جنین، زایمان زودرس و نمایش غیر طبیعی جنین، بسیار مشابه عوارض رحم تک شاخ می‌باشد.
آژنزیس رحم : رحم در حدود 10 درصد از زنان مبتلا به ناهنجاریهای رحمی اصلاً تشکیل نمی‌شود.
چه چیزی باعث ناهنجاریهای مادرزادی رحم می‌شود؟
در اکثر موارد، علت آنومالی مادرزادی رحم ناشناخته است. اکثر زنان مبتلا به این ناهنجاری‌ها (بیش از 90٪) دارای تعداد کروموزوم طبیعی، 46 XX هستند.
در حال حاضر هیچ عامل خطر ثابتی برای ایجاد ناهنجاری مادرزادی رحم و هیچ راهی برای جلوگیری از ایجاد ناهنجاری مادرزادی رحم وجود ندارد.
علائم ناهنجاری مادرزادی رحم چیست؟
اکثر زنان مبتلا به ناهنجاریهای رحمی، از آن آگاه نیستند زیرا فیزیولوژی زنانه آنها معمولاً تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد.
در بیشتر موارد، باروری آسیبی نمی‌بیند، در چند مورد، دیسمنوره یا پریودهای دردناک ممکن است یک علامت باشد، اگرچه این بسیار غیر اختصاصی است.
در زنان نابارور، این آنومالی ها در طی انجام کارهای معمول تشخیص داده می‌شوند.
- همچنین در برخی از زنان نقایص کلیوی نیز وجود دارد که آژنزی کلیوی (عدم وجود یک کلیه) شایع‌ترین ناهنجاری همراه است.
ناهنجاری های مادرزادی رحم چگونه تشخیص داده می‌شوند؟
یک تاریخچه کامل پزشکی و معاینه فیزیکی ممکن است باعث شود که متخصص زنان و زایمان مشکوک به وجود یک ناهنجاری مادرزادی رحم شوند. با این حال، هیستروسکوپی، هیستروسالپنگوگرافی (عکس رنگی رحم)، سونوهیستروگرام، سونوگرافی واژینال، لاپاراسکوپی، MRI و معاینه لگنی از جمله روش‌های تشخیص ناهنجاریهای رحمی هستند.
تصویربرداری ترانس واژینال سه بعدی زمانی که در نیمه ترشحی یا نیمه دوم سیکل ماهانه انجام شود دقیق‌ترین وسیله تشخیص اولتراسوند است.
درمان ناهنجاری های رحمی
آنومالی یا ناهنجاریهای رحمی اغلب نیازی به درمان ندارند اما اگر این ناهنجاری‌ها باعث ایجاد عوارضی شوند انجام عمل جراحی پیشنهاد مناسبی است. نوع درمان بستگی به نوع ناهنجاری دارد.
اگر زنی دارای رحم سپتوم دار باشد و سابقه سقط جنین داشته باشد، درمان جراحی شانس او را برای بارداری موفق افزایش می‌دهد. لاپاراسکوپی و هیستروسکوپی بهترین روش‌های درمانی محسوب می شوند و امکان برداشتن سپتوم توسط هیستروسکوپی وجود دارد.
- در رحم های تک شاخ و دوشاخ معمولا درمان خاصی توصیه نمی‌شود!
رحم قوسی تاثیر بالینی قابل توجهی ندارد و به عنوان یک نوع طبیعی در نظر گرفته می‌شود.
