ذخیره ی تخمدانی ، ساعت بیولوژیک بدن
بررسی ذخیره ی تخمدان خانم جزو اولین مراحل تشخیص علت ناباروری است.
هر نوزاد دختر با تعداد مشخصی فولیکول متولد می‌شود که این تعداد فولیکولی یا ذخایر تخمدانی طی گذشت زمان از کمیت و کیفیت آن کاسته می‌شود.
ذخیره تخمدان را می‌توان بخشی از ساعت بیولوژیکی نیز در نظر گرفت، اما این ساعت می‌تواند در زنان مختلف متفاوت باشد. برخی از زنان در 40 سالگی به باروری ادامه می‌دهند، در حالی که برخی دیگر در دهه 20 خود باروری خود را از دست می‌دهند.
کاهش ذخیره تخمدان به معنای از دست دادن پتانسیل تولید تخمک در تخمدان ها به دلیل تعداد یا کیفیت پایین ذخایر باقی مانده است.
چه چیزی باعث کاهش ذخیره تخمدان می‌شود؟
ذخیره تخمدان ممکن است در سن 30 سالگی یا حتی زودتر شروع به کاهش کند و پس از 40 سالگی به سرعت کاهش می‌یابد.
افزایش سن یکی از بزرگترین دلایل ذخیره کم تخمدان است. با این حال، گاهی اوقات هیچ دلیل مشخصی برای آن پیدا نمیشود. در موارد دیگر، ژنتیک یا درمان‌های پزشکی باعث کاهش ذخیره تخمدان می‌شود. مانند:
- اختلالات ژنتیکی که بر کروموزوم X تأثیر می‌گذارد.
- پرتودرمانی یا شیمی درمانی (درمان سرطان)
- انجام عمل جراحی روی تخمدان‌ها
- اندومتریوز
- از دست دادن یک یا هر دو تخمدان
- شرایط خود ایمنی
کاهش ذخیره تخمدان چگونه درمان می شود؟
هیچ راهی برای معکوس‌کردن کاهش ذخیره تخمدان یا تولید تخمک بیشتر وجود ندارد. با این حال برای افرادی که در سنین پایین‌تر متوجه کمبود ذخایر تخمدانی خویش شده‌اند و اکنون قصد بچه دار شدن ندارند فریز تخمک یا جنین راهکار هوشمندانه‌ای است.
فریز کردن تخمک‌ها یکی از راه‌های حفظ باروری است. اگر پزشک‌تان بگوید که شما در معرض خطر ذخیره کم تخمدان هستید، ممکن است پیشنهاد کند تخمک‌هایتان یا در صورت تمایل جنین را قبل از اینکه تعداد تخمک‌تان کاهش پیدا کند، فریز کنید. انجماد تخمک شامل مصرف هورمون‌ها و تحریک تخمدان‌ها برای تولید هر چه بیشتر تخمک است. سپس، تخمک‌های بالغ جمع‌آوری‌شده و برای درمان IVF در آینده منجمد می‌شوند.
ولی اگر در سنین بالاتر متوجه شده‌اند و قصد فرزندآوری هم دارند می‌توان با فناوری‌های کمک باروری راهکارهایی را پیش روی‌شان گذاشت.
زنانی که کاهش ذخایر تخمدانی در آنها تشخیص داده شده موفقیت کمتری در باردارشدن با لقاح آزمایشگاهی (IVF) دارند. به این علت که با هر سیکل دارویی تعداد کمی تخمک حاصل می‌شود و در سنین بالا تخمک‌ها علاوه بر تعداد کم از کیفیت پایینی نیز برخوردارند.
علاوه بر این، اغلب به دلیل کیفیت پایین تخمک، در هنگام بارداری از طریق IVF با تخمک‌های خود، در معرض خطر بیشتری برای سقط جنین هستند.
پس راهکار چیست؟!
اغلب بهترین گزینه برای زنان با سنین بالا و ذخیره تخمدان پایین استفاده از تخمک اهدایی است، به خصوص اگر تخمک‌های باقی‌مانده آنها کیفیت پایینی داشته باشد. یک زن می‌تواند با استفاده از تخمک‌های اهدایی و اسپرم همسرش باردار شود.
آزمایش ذخیره تخمدان شامل موارد زیر است:
- ازمایش سطح هورمون محرک فولیکول (FSH) و استرادیول
- سنجش سطح هورمون آنتیمولرین (AMH) و تعداد فولیکول آنترال (AFC)
AFC تعداد کل فولیکول‌هایی است که به طور متوسط 2 تا 10 میلی‌متر قطردارند و در سونوگرافی واژینال در تخمدان ها قابل مشاهده هستند.
- اگر AFC پایین باشد احتمال بارداری کمتر است.
- افرادی که ذخیره تخمدانی آنها کاهش یا‌فته است در مقایسه با افراد هم سن، سطح FSH بالاتر، سطح AMH کمتر و AFC کمتری دارند.
این آزمایش برای زنانی توصیه می‌شود که بالای ۳۵ سال هستند، جراحی تخمدان انجام داده‌اند یا به درمان‌هایی مانند تحریک تخمدان با گنادوتروپین‌ها پاسخ ضعیفی داده‌اند.
این آزمایش‌ها توانایی شما را برای باردارشدن بدون دارو اندازه‌گیری نمی‌کنند. آنها فقط احتمال اینکه شما پاسخ خوبی به داروهای تحریک تخمدان داشته باشید را پیش‌بینی می‌کنند.
تشخیص کاهش ذخایر تخمدانی ممکن است باعث شود شما احساس ناامیدی کنید. اگرچه باید بدانید ذخیره تخمدانی پایین باعث ناباروری نمیشود همانطور که در بارداری طبیعی برخلاف ای وی اف ذخیره تخمدان پایین اهمیتی ندارد. اما نکته حائز اهمیت سن خانم است ،در ای وی اف هرچه ذخیره تخمدانی بیشتر باشن شانس باردارشدن بالاتر است ، البته در سنین پایین تر و با ذخایر پایین هم شانس خوبی برای باردارشدن وجود دارد.
در نتیجه ، شما هم‌چنان می‌توانید با کاهش ذخیره تخمدان باردار شوید. برای باردارشدن به طور طبیعی فقط به یک تخمک نیاز دارید. تعداد تخمک تنها عامل باردار شدن نیست. کیفیت تخمک، کیفیت اسپرم و عملکرد کلی رحم و لوله‌های فالوپ نیز نقش مهمی در باردارشدن دارند.
