سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یک بیماری شایع است که بر هورمون‌های شما تأثیر می‌گذارد و باعث قاعدگی نامنظم، رشد موهای زائد، آکنه و ناباروری می‌شود.

سندرم تخمدان پلی کیستیک چیست؟

PCOS یا سندرم تخمدان پلی کیستیک یک عدم تعادل هورمونی است. اگر به این سندرم مبتلا هستید، تخمدان‌های شما سطوح بالایی از هورمون‌هایی به نام آندروژن تولید می‌کنند که باعث می‌شود هورمون‌های تولید مثلی شما نامتعادل شوند. در نتیجه افراد مبتلا به PCOS اغلب سیکل‌های قاعدگی نامنظم و تخمک گذاری غیرقابل پیش‌بینی دارند.

کیست‌های فولیکولی کوچک (کیسه‌های پر از مایع با تخمک‌های نابالغ) ممکن است به دلیل عدم تخمک گذاری در سونوگرافی تخمدان‌های شما قابل مشاهده باشند.

سندرم تخمدان پلی کیستیک یکی از شایع‌ترین علل ناباروری در زنان است همچنین می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های دیگر را افزایش دهد. پزشک شما می تواند PCOS را بر اساس علائم و در صورت تمایل یا عدم تمایل به بارداری درمان کند.

PCOS از چه سنی شروع می‌شود؟

زنان می‌توانند هر زمانی پس از بلوغ به PCOS مبتلا شوند. اما در بسیاری از افراد در دهه 20 یا 30 سالگی زمانی که قصد بارداری دارند تشخیص داده می‌شود. اگر چاقی دارید یا سایر افراد خانواده شما مبتلا به PCOS هستند، ممکن است شانس بیشتری برای ابتلا به PCOS داشته باشید.

علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک چیست؟

خونریزی غیر طبیعی که معمولا بصورت لکه بینی و گاه خونریزی خیلی شدید است.

رشد غیر طبیعی موهای زائد

• ممکن است موهای زائد صورت شما رشد کند یا موهای سنگینی را روی بازوها، سینه و شکم خود تجربه کنید! (هیرسوتیسم)

آکنه

• سندرم تخمدان پلی کیستیک می‌تواند باعث آکنه، به خصوص در پشت، سینه و صورت شود. این آکنه ممکن است پس از دوران نوجوانی شما نیز ادامه یابد و درمان آن دشوار باشد.

چاقی

• بین 40 تا 80 درصد افراد مبتلا به سندرم PCOS چاق هستند و در حفظ وزن مناسب خود مشکل دارند!

تیره شدن پوست

• ممکن است لکه‌هایی از پوست تیره به خصوص در چین‌های گردن، زیر بغل، کشاله ران (بین پاها) و زیر سینه‌ها مشاهده شود که به عنوان آکانتوز نیگریکانس شناخته می‌شود.

کیست

• بسیاری از افراد مبتلا به این سندرم، تخمدان‌هایی دارند که در سونوگرافی بزرگتر یا با فولیکول‌های زیادی به نظر می‌رسند. البته بیشتر اینها کیست‌های واقعی نیستند. بلکه فولیکول‌های اولیه تخمدان هستند که بصورت گرد دیده می‌شوند و اگرچه از نظر اندازه کیست واقعی نیستند، ولی مانند کیست گرد هستند. به همین دلیل نام این بیماری سندرم تخمدان پلی کیستیک (پر از کیست) است.

ایجاد مشکلاتی در موها

• کاهش حجم مو و ریزش مو با طرح مردانه از مشکلات شایع در این سندرم تخمدان است. در موارد شدید طاسی هم ممکن است اتفاق بیفتد.

ناباروری

• PCOS شایع‌ترین علت ناباروری است. عدم تخمک‌گذاری منظم یا مکرر می‌تواند منجر به ناتوانی در باردار شدن شود.

آیا ممکن است PCOS داشته باشم اما علائمی نداشته باشم؟

بله! ممکن است PCOS داشته باشید و هیچ علامتی نداشته باشید. بسیاری از مردم تا زمانی که برای باردار شدن مشکلی نداشته باشند یا به دلایل ناشناخته دچار اضافه وزن نشوند، حتی متوجه این عارضه نمی‌شوند.

علت اصلی PCOS چیست؟

شواهدی وجود دارد که ژنتیک در ایجاد تخمدان پلی کیستیک نقش دارد. چندین عامل دیگر
از جمله :

• اضافه وزن یا چاقی
• سطوح بالای هورمون‌های مردانه به نام آندروژن
• مقاومت به انسولین: افزایش سطح انسولین باعث می‌شود که تخمدان‌های شما هورمون‌های مردانه (آندروژن) بسازند و آزاد کنند. مقاومت به انسولین به این معنی است که بدن شما انسولین را به درستی پردازش نمی‌کند و منجر به افزایش سطح گلوکز در خون می‌شود.
• اضافه وزن یا چاقی هم‌چنین به مقاومت به انسولین نیز می‌تواند کمک کند. افزایش سطح انسولین، حتی اگر گلوکز خون شما نرمال باشد، می‌تواند نشان دهنده مقاومت به انسولین باشد.<

آیا PCOS می‌تواند باعث سقط جنین شود؟

ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک ممکن است خطر برخی از عوارض بارداری را افزایش دهد، اگرچه اکثر زنان مبتلا به PCOS می‌توانند با موفقیت حاملگی را پیش ببرند.

سایر عوارض PCOS مرتبط با بارداری شامل افزایش خطر ابتلا به موارد زیر است:

• دیابت بارداری
• پره اکلامپسی و فشار خون بالا
• زایمان زودرس (تولد قبل از هفته 37 بارداری) یا زایمان سزارین به دلیل چاقی، دیابت یا فشار خون بالا

چگونه سند‌رم تخمدا‌ن پلی کیستیک تشخیص داده می‌شود؟

• گرفتن شرح حال در مورد علائم و سابقه پزشکی و سابقه خانوادگی.
• بررسی وزن و فشار خون.
• معاینه فیزیکی: موهای زائد صورت، ریزش مو، آکنه، تغییر رنگ پوست و برچسب‌های پوستی.
• بررسی علل خونریزی غیرطبیعی، معاینه لگن
• بررسی سطح هورمون و سطح گلوکز با درخواست آزمایش خون
• سونوگرافی لگن

سندرم تخمدان پلی کیستیک چگونه درمان می شود؟

پزشک شما درمان را بر اساس علائم، سابقه پزشکی و سایر شرایط سلامتی شما و اگر می‌خواهید باردار شوید، تعیین می‌نماید. درمان‌ها می‌تواند شامل داروها، تغییر شیوه زندگی یا ترکیبی از هر دو باشد.

حالت اول: اگر قصد باردار شدن ندارید، درمان‌ها عبارتند از:

1. کنترل بارداری هورمونی: گزینه‌ها شامل قرص‌های ضدبارداری، چسب‌ها، شات‌ها، حلقه واژینال یا دستگاه داخل رحمی (IUD) است. کنترل هورمونی به تنظیم چرخه قاعدگی شما کمک می‌کند، برخی از انواع آن نیز آکنه و رشد موهای زائد کمک می‌کند.
2. داروی حساس‌کننده به انسولین: متفورمین دارویی است که برای درمان دیابت استفاده می‌شود. با کمک به پردازش انسولین بدن شما کار می‌کند. هنگامی که انسولین تحت کنترل است، برخی از افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک شاهد بهبود در چرخه‌های قاعدگی خود هستند.
3. داروهایی برای مسدود کردن آندروژن‌ها برخی از داروها می‌توانند اثر آندروژن‌ها را مسدود کنند که به کنترل آکنه یا رشد مو کمک می‌کند.
4. تغییرات سبک زندگی: خوردن یک رژیم غذایی مغذی و حفظ وزن بدن می‌تواند تأثیر مثبتی بر سطح انسولین داشته باشد.

حالت دوم: اگر می‌خواهید در حال حاضر یا در آینده باردار شوید، درمان PCOS شامل موارد زیر است:

1. داروهایی برای تحریک تخمک گذاری (آزادسازی تخمک): بارداری موفق با تخمک‌گذاری شروع می‌شود. ثابت شده است که برخی داروها باعث تحریک تخمک‌گذاری در افراد مبتلا به PCOS می شوند. داروهای کلومیفن و لتروزول به صورت خوراکی و گنادوتروپینها به صورت تزریقی مصرف می‌شوند.

در حال حاضر لتروزول خط اول درمان خوراکی برای تحریک تخمک‌گذاری در سندرم تخمدان پلی کیستیک است. به علت احتمال بزرگ‌شدن چندین فولیکول با درمان‌های تزریقی، معمولا از مصرف گنادوتروپین‌ها بجز در سیکل های آی وی اف اجتناب می‌شود.

2. لقاح آزمایشگاهی (IVF): این یک گزینه برای افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک است، زمانی که دارو به تخمک‌گذاری کمک نمی‌کند. پزشک تخمک شما را قبل از انتقال به رحم با اسپرم همسرتان در آزمایشگاه بارور می‌کند.

آیا سندرم تخمدان از بین می‌رود؟

اگرچه درمانی برای PCOS وجود ندارد و اثرات این سندرم ممکن است در طول زمان تغییر کند به طوری که شما کمتر از این بیماری آگاه شوید. با این حال، درمانی وجود ندارد که آن را برای همیشه درمان کند.

آیا در صورت ابتلا به PCOS می‌توانم باردار شوم؟

بله، در صورت ابتلا به PCOS می‌توانید باردار شوید. سندرم تخمدان پلی کیستیک می‌تواند باردار شدن را سخت کند و در عین حال خطر برخی از عوارض بارداری را افزایش دهد، اما بسیاری از افراد مبتلا به PCOS خود به خود باردار می‌شوند.

چگونه با PCOS کنار بیایم؟

یکی از بهترین راه‌ها برای مقابله با سندرم تخمدان پلی کیستیک، حفظ وزن بدن، خوردن غذاهای مغذی و ورزش منظم است. این تغییرات در سبک زندگی شما می‌تواند بر سطح هورمون‌ها تأثیر بگذارد و به نوبه خود چرخه قاعدگی شما را تنظیم کرده و علائم شما را کاهش دهد.

لازم است بدانید که طبق مطالعات جدید در افراد مبتلا به سندرم PCOS اگر قصد بارداری نداشته باشند، رخ‌دادن قاعدگی هر سه ماه یک بار هم از نظر سلامت عمومی بدن کافیست و لازم نیست حتما خونریزی‌های ماهانه داشته باشند. اما چنانچه قصد بارداری دارید حتما باید تخمک‌گذاری مرتب و در نتیجه قاعدگی‌های مرتب داشته باشید که معمولا پزشک با تجویز داروهای تحریک‌تخمک گذاری خوراکی این هدف را برآورده می‌نماید.

در نهایت، اگر می‌خواهید باردار شوید و PCOS داشته باشید، بدانید که تنها نیستید. تقریباً از هر 10 نفر 1 نفر PCOS دارند!

آیا PCOS ژنتیکی است؟

برخی شواهد نشان می‌دهد که PCOS دارای یک جزء ژنتیکی یا ارثی است!