طول دوره تولید مثل بانوان نسبت به آقایان محدودتر است. برخلاف آقایان که تا دوران پیری هم توانایی تولید اسپرم دارند و هر دو تا سه ماه اسپرم نوسازی می‌شود، زنان با ذخیره تخمدان مشخصی متولد می‌شوند که نه‌تنها نوسازی نمی‌شود بلکه از همان لحظه تولد رو به کاهش می‌گذارد و باعث نازایی می‌شود.
در کنار این کاهش دائمی، از حدود ۳۵ سالگی کیفیت تخمک‌ها و نیز شانس بارداری خانم‌ها کاهش پیدا می‌کند.
در جوامع مدرن و با توجه به تغییر سبک زندگی ، افزایش سن ازدواج و به موازات آن افزایش سن فرزندآوری، خانم‌ها از این نظر نگرانی زیادی نسبت به آینده باروری خود دارند.
تاثیر مشکلات رحمی بر باروری یا ناباورری
برخی از مشکلات طی گذشت زمان به وجود می‌آیند و اصطلاحا اکتسابی هستند مانند پولیپ، فیبروم، چسبندگی داخل رحم، آندومتریوز و …
هم‌چنین برخی از ناهنجاری‌ها از همان ابتدای تولد وجود دارند.
ناهنجاری‌های مادرزادی رحم
این ناهنجاری ها از بدو تولد وجود دارند و معمولاً هیچ علامتی هم ندارند. بیشتر در بررسی علت ناباروری یا سقط مکرر به آن پی می‌برند. (برخی از این مشکلات آناتومیکی، اختلالی در بارداری فرد ایجاد نمی‌کنند)!
-
رشد ناقص رحمی و عدم تشکیل رحم
این اختلال آناتومیک را در سندرم راکی‌تانسکی میتوان دید. این بیماران ۱/۳ تحتانی واژن را دارند اما سرویکس و رحم در آنها وجود ندارد و این افراد توانایی باروری ندارند.
اگر چه میتوان با لقاح آزمایشگاهی و رحم جایگزین به این افراد برای فرزندآوری کمک کرد.
-
رحم‌های تک شاخ
رحم تک‌شاخ وضعیتی است که دو تخمدان وجود دارد ولی تنها یک تخمدان به‌وسیله‌ی لوله فالوپ با رحم در ارتباط است. این ناهنجاری خطر سقط جنین و زایمان زودرس و حاملگی خارج از رحم را افزایش می‌دهد و می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در باروری خانم و در نهایت نازایی باشد.
-
رحم‌های دیواره دار (سپتوم دار)
در دوره‌ی تکامل جنینی یک دیواره طولی در حفره رحم ایجاد می‌شود و باقی می‌ماند که این سپتوم می‌تواند بلند، کوتاه، نازک و یا پهن باشد.
خانم‌هایی که رحم سپتوم‌دار دارند، می‌توانند بارداری طبیعی داشته باشند. اما خطر سقط مکرر، زایمان زودرس و زایمان بریچ (قرارگیری وارونه جنین در رحم؛ پاها به سمت پایین) در آنها وجود دارد.
-
رحم قوسی شکل (آرکوئیت)
رحم آرکوئیت در مواردی گفته می‌شود که بالای رحم یک قوس یا فرورفتگی ایجادشده باشد. در این حالت از نظر باروری فرقی با رحم عادی ندارد ولی گاهی با افزایش احتمال سقط و زایمان زودرس همراه است.
تاثیر مشکلات مرتبط با تخمک‌گذاری در نازایی
ذخایر تخمدانی خانم‌ها از بدو تولد تا یائسگی ثابت نمی‌ماند و در دوران بعد از بلوغ با تغییرات هورمونی تقریباً هر ماه تعدادی تخمک رشد می‌کند و یک تخمک آزاد می‌شود.
-
یائسگی زودرس
با نزدیک‌شدن به سن یائسگی و کم‌شدن ذخایر تخمدانی دوره‌های قاعدگی نامنظم می‌شود و شانس تخمک‌گذاری بسیار پایین می‌آید و هم‌چنین اگر تخمک‌گذاری صورت گیرد احتمال باروری آن تخمک به علت پایین‌بودن کیفیتش، پایین است.
-
تخمدان پلی کیستیک یا تنبلی تخمدان
این افراد دارای ذخایر تخمدانی بالایی هستند ولی به علت بالابودن سطح اندروژن (هورمون مردانه) در تخمدان‌ها، تخمک‌گذاری اتفاق نمی‌افتد یا خیلی نامرتب و غیر قابل پیش‌بینی رخ می‌دهد. این زنان اغلب دچار اضافه وزن، دوره‌های پریود نامنظم، آکنه و … می‌شوند.
-
مشکلات مادرزادی مثل عدم تشکیل تخمدان
-
مشکلات تیروئیدی
در افرادی که اختلالات شدید تیروئیدی دارند با اصلاح و تحت کنترل قراردادن سطح تیروئید بدن، شانس تخمک‌گذاری مجدداً بالا می‌رود و باروری ممکن می‌شود.
-
اختلال در سطح پرولاکتین
پرولاکتین هورمون شیردهی است، اگر زمانی که شخص باردار نیست، پرولاکتین بیش از حد از غده هیپوفیز ترشح شود موجب اختلال در سیکل‌های قاعدگی می‌شود که میتوان با درمان دارویی تا حد زیادی آن را کنترل کرد.
مشکلات لوله‌های رحمی (نازایی لوله‌ای)
لوله‌های رحمی مسیر عبور تخمک از تخمدان به رحم و عبور اسپرم برای رسیدن به تخمک است. اگر این مسیر بنا به دلایلی مسدود شود مانع از رسیدن اسپرم به تخمک، و یا رسیدن تخمک بارورشده به داخل رحم می‌شود.
- دلایل آسیب یا انسداد لوله فالوپ می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- عفونت‌های رحم و فالوپ
- عفونت‌های مقاربتی که موجب عفونت لگنی شود.
- جراحی‌های لگن یا شکم
- بارداری‌های خارج از رحم
پس از تشخیص علت ناباروی، پزشک برنامه درمانی مناسب برای زوجین را پیش می‌گیرد.
