کیست های تخمدان توده‌های شایعی هستند که در تخمدان شما ایجاد می‌شوند. انواع مختلفی از کیست وجود دارد. شایع‌ترین انواع آن بی ضرر هستند، علائمی ایجاد نمی‌کنند و در نهایت بدون درمان از بین می‌روند. انجام معاینات منظم لگن می‌تواند به کاهش شانس شما برای تجربه مشکلات مربوط به کیست کمک کند.
کیست تخمدان چیست؟
کیست تخمدان کیسه ای پر از مایع یا مواد نیمه جامد است که درون یک یا هر دو تخمدان شما تشکیل می‌شود. تخمدان ها اندام‌های کوچکی در لگن هستند که سلول‌های تخمک را نگه می دارند و هورمون‌هایی مانند استروژن و پروژسترون را می‌سازند.
کیست های تخمدان انواع مختلفی دارند که اکثر آنها بدون درد و بی ضرر (خوش خیم) هستند. معمولاً کیست تخمدان علائمی ایجاد نمی‌کند، مگر اینکه پزشک در طول معاینه معمول لگن یا سونوگرافی، آن را پیدا کند.
انواع کیست تخمدان چیست؟
اکثر کیست های تخمدان کیست های عملکردی هستند. آنها در پاسخ به تغییرات بدن شما در طول چرخه قاعدگی شکل می‌گیرند. به ندرت، کیست‌های تخمدان به دلایل غیرمرتبط با قاعدگی ایجاد می‌شوند.
کیست های عملکردی
کیست های عملکردی شایع ترین نوع کیست تخمدان هستند و به بیماری مرتبط نیستند. آنها در نتیجه تخمک گذاری (آزاد شدن تخمک از تخمدان) رخ می‌دهند. این کیست‌ها می‌تواند نشانه‌ای از عملکرد تخمدان‌های شما باشد. کیست‌های عملکردی معمولاً در طول زمان، معمولاً در عرض 60 روز، بدون درمان خاصی کوچک می‌شوند.
کیست های فولیکولی
یک کیسه کوچک در تخمدان شما، به نام فولیکول، هر ماه یک تخمک را به عنوان بخشی از چرخه قاعدگی آزاد می‌کند. کیست فولیکولار زمانی تشکیل می‌شود که فولیکول تخمک را آزاد نکند. در عوض، فولیکول با مایع پر می‌شود و بزرگتر می‌شود. میتوان کیست‌های عملکردی را کیست ساده نامید.
کیست جسم زرد
زمانی که فولیکول پاره می‌شود و تخمک گذاری انجام می‌شود، کیسه فولیکولِ خالی منقبض می‌شود و نوعی توده سلولی ایجاد می‌کند که کورپوس لوتئوم یا جسم زرد نام دارد. کورپوس لوتئوم با ترشح هورمون استروژن و پروژسترون رحم را برای بارداری آماده می‌کند.
کیست آدنوما
این کیست از سلول‌هایی به وجود می‌آید که بخش خارجی تخمدان را می‌پوشانند. بعضی از آنها حاوی مایع مخاطی مانند هستند، در حالی که سایر کیست ها حاوی مایع شبیه به آب هستند.
کیست های درموئید (تراتوم)
کیست‌های درموئید از سلول‌هایی تشکیل شده‌اند که انواع بافت‌های بدن انسان از پوست، مو، دندان و حتی بافت مغز را تشکیل می‌دهند.
این کیست‌ها در واقع محتوی این بافت ها از دوران جنینی هستند که از بین نرفته‌اند و بصورت کیست در تخمدان باقی مانده‌اند.
آندومتریوما
این کیست‌ها با بافت آندومتر پر می‌شوند، همان بافتی که هر ماه در طول خونریزی قاعدگی ریزش می‌کند.
کیست تخمدان چه کسانی را مبتلا می‌کند؟
هر کسی که تخمدان دارد ممکن است به این کیست مبتلا شود. شانس شما بر اساس موارد زیر افزایش می‌یابد:
- سن (در سنین باروری و قبل از یائسگی کیست تخمدان شایع‌تر است)
- وضعیت بارداری (احتمال تشکیل و باقی ماندن کیست در دوران بارداری بیشتر است)
- سابقه کیست تخمدان (اگر قبلاً به کیست تخمدان مبتلا شده‌اید، احتمال ابتلا به کیست تخمدان بیشتر است)
- شرایط پزشکی فعلی
- در صورت داشتن موارد زیر احتمال ابتلا به کیست تخمدان وجود دارد: آندومتریوز، مشکلات هورمونی یا اگر داروهایی برای کمک به تخمک گذاری مصرف می‌کنید، مانند کلومیفن.
کیست تخمدان چقدر شایع است؟
کیست تخمدان بسیار شایع است! به خصوص اگر هنوز یائسگی را طی نکرده باشید. کیست‌های عملکردی شایع ترین نوع کیست تخمدان هستند.
آیا کیست تخمدان جدی است؟
معمولا نه. اکثر کیست های تخمدان بی‌ضرر هستند و اغلب خود به خود در نهایت از بین می‌روند. برخی از انواع کیست‌ها بیشتر احتمال دارد سرطانی شوند یا عوارض ایجاد کنند، اما این اتفاق نادر است. کمتر از 1 درصد کیست‌های تخمدان سرطانی هستند.
تخمک گذاری علت اصلی کیست تخمدان است.
علائم و نشانه های کیست تخمدان چیست؟
برخی از کیست های کوچکتر هیچ علامتی ایجاد نمی‌کنند. در این موارد ممکن است حتی ندانید که کیست دارید. کیست‌های بزرگتر ممکن است باعث شوند علائم زیر را تجربه کنید:
- درد لگن یا درد مبهم در کمر
- احساس پری (نفخ) واقع در قسمت پایین شکم که ممکن است در یک طرف بدن شما بارزتر باشد.
- درد هنگام مقاربت (دیسپارونی)
- دور‌ه‌های پریودی دردناک
علائمی که باقی می‌ماند می‌تواند نشان‌دهنده وضعیتی به نام سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) باشد.
سندرم تخمدان پلی کیستیک وضعیتی است که باعث پریودهای نامنظم و سایر مشکلات مرتبط با هورمون از جمله چاقی و ناباروری می‌شود. سایر علائم این سندرم نیز عبارتند از هیرسوتیسم (افزایش رشد موهای بدن) و مشکل در کاهش وزن.
آیا میتوان با کیست تخمدان وزن اضافه کرد؟
کیست ها می‌توانند باعث نفخ شوند که به افزایش وزن کمک می کند. برخی از کیست‌ها هورمون‌هایی ترشح می‌کنند که می‌توانند باعث افزایش وزن شما شوند.
از عوارض کیست های تخمدان میتوان پیچ خوردگی تخمدان و پارگی کیست را نام برد.
1. پیچ خوردگی تخمدان
کیست ها می‌توانند به قدری بزرگ شوند که شکل تخمدان شما را مخدوش کنند و احتمال پیچ خوردن آن را افزایش دهند. پیچش می‌تواند از جریان خون به تخمدان شما جلوگیری کند و باعث مرگ تخمدان شود. درد شدید شکمی که به طور ناگهانی همراه با استفراغ یا تب ایجاد می‌شود.
2. احساس سبکی سر یا ضعف و تنفس سریع
پوست سرد و لطیف از علائم پیچ خوردگی تخمدان هستند.
3. پارگی کیست تخمدان
از علائم اولیه این عارضه میتوان به درد ناگهانی شدید و تیرکشنده در قسمت تحتانی شکم اشاره کرد که ممکن است همزمان با حالت تهوع و استفراغ همراه باشد.
از دیگر علائم این عارضه میتوان به چنین مواردی اشاره کرد:
- سرگیجه و ضعف
- غش کردن
- تنگی نفس
- تب
- افزایش ضربان قلب
اگر علائم پارگی کیست تخمدان یا پیچ خوردگی تخمدان را تجربه کردید، فوراً به مراکز بهداشتی مراجعه نمایید.
کیست تخمدان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک شما ابتدا بارداری را به عنوان علت علائم شما رد می‌کند. سپس، ممکن است از آزمایش‌های زیر برای تشخیص کیست تخمدان استفاده کنند:
- معاینه لگن
- سونوگرافی واژینال یا شکمی
- لاپاراسکوپی
داروهای کیست تخمدان
پزشک شما ممکن است داروهای حاوی هورمون (مانند قرص های ضد بارداری) را برای توقف تخمک گذاری و جلوگیری از تشکیل کیست‌های آینده به شما بدهد.
جراحی کیست تخمدان
اگر کیست علائم ایجاد می‌کند و بزرگتر می‌شود، ممکن است برای برداشتن آن نیاز به جراحی داشته باشید. نوع جراحی بستگی به اندازه کیست و نحوه ظاهر آن در سونوگرافی دارد که به 2 روش انجام میگردد.
1- لاپاراسکوپی : این روشی است که در آن پزشک یک دوربین کوچک را از طریق یک برش کوچک در شکم شما وارد می کند. آنها با استفاده از دستگاه اندام‌های تناسلی و حفره لگن شما را مشاهده می‌کنند. کیست تخمدان را میتوان از طریق برش های کوچک (سیستکتومی تخمدان) برداشت.
2- لاپاراتومی : اگر کیست بسیار بزرگ باشد یا نگرانی‌های دیگری وجود داشته باشد، ممکن است پزشک شما این روش را انجام دهد.
اگر پزشک شما مشکوک به سرطان باشد، ممکن است با یک متخصص سرطان یا انکولوژیست زنان در مورد بهترین گزینه‌های درمانی برای شما مشورت کند.
آیا میتوان از کیست تخمدان پیشگیری کرد؟
مصرف داروهای حاوی هورمون (مانند قرص های ضد بارداری) تخمک گذاری را متوقف می‌کند. برخی مطالعات نشان می دهد که این قرص عود کیست های خاص را کاهش می‌دهد.
معمولاً کیست های تخمدان نگران کننده نیستند و بهتر است علائمی که نشان‌دهنده کیست است را بدانید، معاینات منظم لگن را برنامه‌ریزی نمایید تا پزشک شما بتواند کیست‌هایی را که نیاز به درمان دارند پیدا کند.
در صورت داشتن کیست تخمدان چه انتظاری می‌توانم داشته باشم؟
اکثر کیست ها عملکردی هستند و احتمالا در عرض چند ماه از بین می‌روند. ممکن است برای اطمینان از عدم رشد کیست به تصویربرداری بعدی نیاز داشته باشید.
پزشک شما ممکن است گزینه معاینات دوره ای، درمان دارویی یا ترکیبی از هر دو را توصیه نماید. برای اطلاعات بیشتر در مورد نوع کیست، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید!
چه زمانی باید برای بررسی وجود یا عدم وجود کیست به پزشک مراجعه کنیم؟
- قاعدگی شما دیر، نامنظم یا دردناک است.
- درد شکم شما از بین نمی‌رود.
- شکم شما بزرگ یا متورم می‌شود.
- در ادرار کردن یا تخلیه مثانه مشکل دارید.
- هنگام مقاربت درد دارید.
- احساس پری (نفخ)، فشار یا ناراحتی در شکم خود دارید.
- بدون هیچ دلیل مشخصی وزن کم می‌کنید.
- به طور کلی احساس بیماری می‌کنید.
کیست های تخمدان شایع و معمولا بی ضرر هستند، بنابراین اگر پزشک شما در طول معاینه لگن یا سونوگرافی آن را پیدا کرد، نگران نباشید. این احتمال وجود دارد که کیست شما به عنوان بخشی طبیعی از چرخه قاعدگی شما تشکیل شده باشد و ظرف یک یا دو ماه از بین برود. اگر پزشک شما کیست نگران کننده‌ای پیدا کرد، توصیه های او را برای مراحل بعدی دنبال نمایید.
